W zgodzie z naturą i własnym zdrowiem

Wpływ czynników zewnętrznych na zawartość witaminy C w jabłkach nie jest tak znaczny, jak wpływ czynników wewnętrznych utrwalonych genetycznie. Poza tym każda odmiana reaguje w podobny sposób na działanie czynników z zewnątrz. Tak np. zwiększenie stopnia nawodnienia sadu powoduje zwyżkę zawartości kwasu askorbinowego u odmiany Delicious, natomiast nie obserwuje się takiego wpływu u odmiany Rome Beauty. Obserwacje na temat wpływu nawożenia sadu jabłoniowego prowadzone przez różnych autorów nie dają jednoznacznych wyników. Szereg autorów twierdzi, że nawożenie nie ma wpływu na wartość witaminową jabłek. Natomiast Potter zauważył najwyższą zawartość witaminy C w owocach z drzew nie nawożonych. Za to w jednej z prac angielskich stwierdzono, że u odmiany Król Edward owoce bogatsze w azot zawierają więcej witaminy C niż owoce biedniejsze, jednak zależności tej nie obserwowano już dla odmiany Bramley. Badano wpływ czynników wewnętrznych na zawartość witaminy C u jabłek. Według niektórych genetyków problem zawartości witaminy C wiąże się z poliploidalnością, a więc krotnością garnituru chromosomów w danej odmianie jabłka. Niektórzy hodowcy prowadzą specjalnie hodowlę nowych odmian, łącząc drogą krzyżowania i szczepienia cechy technologiczne owocu z dużą zawartością kwasu askorbinowego oraz przeprowadzając selekcję nowych siewek, jeszcze zanim staną się one drzewami owocującymi, na podstawie przeprowadzanych oznaczeń tej witaminy w liściach, które zawierają ilości kwasu askorbinowego proporcjonalnie do jego zawartości w owocach.

Jeśli chodzi o witaminę C, to światowym rekordzistą uznany został owooc aceroli. Owoc ten należy do rodzaju malphigia. Przypomina on wyglądem wiśnię. Jest zbierany w Porto-Rico na dużą skalę od roku 1946, kiedy to K. Asenjo znalazł w soku dziko rosnącego owocu zawartość 40 tys. mg wit. C na 1 litr, czyli 40 gramów na litr! Od tego czasu zakłada się już plantacje krzewu aceroli, a owoc stał się obiektem handlu. Jest on mięsisty, silnie kwaśny, o zabarwieniu w czasie dojrzewania przechodzącym poprzez żółtopomarańczowe do ciemnoczerwonego. Najwyższa zawartość witaminy C występuje w fazie owocu zielonego. W związku z tym, że owoc dojrzały posiada już nieco niższą zawartość witaminy C aniżeli nie w pełni dojrzały oraz, że zawartość ta w owocu spada bardzo szybko po zbiorze, nie przewiduje się by owoc aceroli stał się obiektem handlu na równi z cytrusami czy bananem. W zakresie owoców zamorskich jesteśmy obecnie w Polsce świadkami rozwoju importu bananów, który stał się możliwy na większą skalę po wybudowaniu dojrzewalni na wybrzeżu oraz zawarciu umów z krajami surowcowymi: Gwineą i Kubą. Już przed ostatnią wojną podzielone były zdania, co do wartości tego owocu i celowości jego importu — wobec dość wysokiej ceny.

Problematyka witaminologiczna nie jest już jedynie tematem dociekań badacza. Staje się codzienną sprawą „szarego człowieka”. Niezmiernie często słyszy się teraz wypowiedzi dotyczące witamin, czy to wtedy, gdy brak witamin dał się już komuś we znaki powodując wystąpienie niektórych typowych objawów chorobowych, czy też np. z okazji omawiania wartości witaminowej zakupionego produktu żywnościowego. Tematyka witaminologiczna może stanowić typowy przykład obiektu wielopoziomowego zainteresowania: tak ze strony dociekliwego badacza z trudem rozwikłującego skomplikowane schematy kompleksu reakcji biochemicznych, jak też prostego człowieka: straganowej handlarki owocami, która z pewnością siebie wypowiada wątpliwej wartości uwagi o witaminowości sprzedawanego towaru. Zdarza się tak nieraz w życiu, że niedorzeczności — byle wygłaszane z akcentem pewności siebie — trafiają bardziej do umysłu szerokich mas, aniżeli ostrożnie wypowiadane sądy uczonych specjalistów.

Odmiana Neapolitańska Czarna wykazująca w naszych badaniach najwyższą zawartość kwasu askorbinowego posiada szczególnie małe nasiona, a przy tym wysoką zawartość suchej masy w miąższu. Zawartość kwasu askorbinowego w stosunku do suchej masy jest u tej odmiany niezbyt wysoka, zbliżona do przeciętnej międzyodmianowej. Czarne porzeczki wykazują dużą zawartość pektyn i wobec tego stanowią bardzo przydatny surowiec do produkcji wielu typów przetworów zestalonych. Dodatek cukru zapewnia żelowanie pektyn, a ponadto maskuje nieco naturalny smak owocu, nie przez wszystkich lubiany. Zapach czarnych porzeczek zniechęca niektórych konsumentów do korzystania z tego bogatego źródła witaminy C. Ze względu na bogactwo witaminowe, czarna porzeczka przetwarzana jest na różne napoje, zwłaszcza bezalkoholowe, jak np. napój Sinalco w NRF. Duże ilości czarnych porzeczek przechowuje się bądź to w warunkach chłodniczych, bądź w stanie zamrożenia. W stanie zamrożenia owoc można przechowywać nie- ograniczenie długo, a straty witaminowe są niewielkie, natomiast owoc schłodzony wykazuje w ciągu kilku tygodni przechowywania duże zmiany zawartości witaminy C.

Owoce i warzywa stanowią przede wszystkim, źródło witamin C, C2, czyli P, a na dalszym miejscu prowitaminy A oraz niektórych witamin z grupy B. W wielu przypadkach spotykamy też inne witaminy, zwykle jednak w ilościach nie posiadających ekonomicznego znaczenia. Tylko niektóre warzywa mogą stanowić także źródło innych witamin, np. witaminy K i H oraz E. Należy tutaj z naciskiem podkreślić, że tylko wtedy można mówić o witaminowości jakiegoś płodu rolnego, jeżeli istnieje pewność, że poziom zawartości witaminowej posiada odpowiedni rząd wielkości. Musi on być przynajmniej taki, aby można przyjąć, że spożycie zwyczajowo stosowanej ilości owocu czy warzywa w diecie zapewnia pokrycie przynajmniej w połowie dziennego zapotrzebowania organizmu na daną witaminę. Problem ten jest szeroko omawiany w większości publikacji specjalistycznych z tego zakresu. Trudno byłoby i na tym miejscu rozwijać to zagadnienie, niemniej jednak istnieje konieczność podania kilku encyklopedycznie ujętych danych dotyczących witamin. Ponadto uważamy za wskazane danie wzmianki o celowości dobierania składu pożywienia pod kątem wartości witaminowej. Istnieją bowiem poglądy, że wobec znacznego rozwoju przemysłu witaminowego, wytwarzającego witaminy syntetyczne lub zagęszczone ekstrakty z surowców biologicznych, zaistniały warunki do tego, aby każdy obywatel mógł zaspokajać swe zapotrzebowanie witaminowe produktami fabrycznymi.